Yemek
borusunun devamı olan mide normalde karın boşluğunda bulunur. Mide fıtığı demek
karın boşluğu içerisinde bulunan midenin bir bölümünün göğüs boşluğuna doğru
kayması halidir. Mide fıtığı tıp dilinde “hiatal herni” olarak adlandırılır.
Sindirim sisteminin en geniş kısmı
olan mide; anatomik olarak tamamen karın boşluğu içinde yer alır. Genetik
yatkınlık ve yaşam şekli sonucunda midenin bir kısmının göğüs boşluğuna doğru
çıkması durumuna ise mide fıtığı
denir.
Göğüs ve karın boşluğumuzu ayıran
kubbe şeklindeki kas tabakasına “Diyafragma” denir. Mide; diyafragma kasının tam
orta kısmındaki küçük bir açıklığından yemek borusunun devamı olacak şekilde
karın boşluğu içinde konumlanmıştır. Göğüs boşluğu solunum fonksiyonu nedeniyle
vakum etkisi yaptığı için karın boşluğundaki organlardan başta mide olmak üzere
çekmeye çalışır. Dolayısıyla mideyi
karın boşluğunda tutan güç diyafragma kası ve mideyi karın boşluğunda askı
şeklinde tutan bağlardır.
Genetik yatkınlık ve yaşlanma zaman
içinde bu kasların ve bağların zayıflamasına neden olduğu için özellikle 45-50
yaşından sonra insanların yarısından fazlasında midenin yemek borusuna yakın
olan kısmı göğüs boşluğuna doğru kayarak mide fıtığına yol açar. Öte yandan karın içi basıncını artışına yol
açan kronik kabızlık, ağır kaldırma, kronik öksürük, sigara kullanımı ve
obezite gibi durumlar da mideyi karın boşluğunda tutan kasların zayıf düşmesine
yol açtığı için mide fıtığına yol açabilir.
Ayrıca son yıllarda obezitenin
tedavi için sıkça yapılan tüp mide ameliyatı sonrasında mide fıtığı
ve reflü oldukça yaygın bir sorun olarak görülmektedir. Bunun nedeni tüp
mide ameliyatı sonrasında mideyi karın içinde tutan asıcı bağ dokusunun
bozulması ve ince uzun biçimde tüpleşen midenin göğüs boşluğuna daha kolay
kaymasından kaynaklanır.
Mide fıtığına bağlı rahatsızlık hissi genellikle
reflü olup olmadığıyla ilişkilidir.
Reflü mide içeriğinin yemek borusuna doğru geri kaçması demektir.
Mide fıtığı olanların çoğunda reflü durumu da görülür. Reflü en
çok göğüste yanma, ekşime, ağıza acı su gelmesi, gece öksürükleri ve ses
kısıklığı gibi belirtiler ile kendini gösterir. Dolayısıyla reflü
olmadığı durumlarda mide fıtığı belirti vermez. Çok nadiren mide
fıtıkları sıkışarak şiddetli karın ağrısı, bulantı ve kusmaya neden olabilir.
Şikayete yol açmayan çoğu mide fıtığı
çoğunlukla başka bir sebeple göğüs ve karın bölgesine yönelik çekilen
bilgisayarlı tomografi görüntülerinde ortaya çıkar. Reflü benzeri şikayeti
olanlarda ise mide fıtığının olup olmadığı gastroskopi denilen üst sindirim
sistemi endoskopisi sırasında saptanır.
Mide
fıtığı ve
reflü genellikle midenin yemek borusu ile birleştiği yerdeki kas ve bağ
dokusu sorunlarından kaynaklanır. Benzer sorunlardan dolayı mide fıtığı
ve reflü hastalığı ayrı ayrı görülebilirse de yaygın olarak daha çok birlikte görülür ve tedavileri benzer şekilde
yapılır
Mide fıtığı teşhis edilmiş ancak
reflü şikayetleri yoksa tedavi etmeye gerek yoktur. İstisnası fıtığın sıkışması
durumudur. Çünkü fıtık sıkışması acil tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
Mide fıtığı ile birlikte reflü
şikayetleri varsa öncelikle beslenme değişikliğine gidilmelidir. Kişi reflü
şikayetlerini arttıran yiyecek ve içecekleri fark edip not etmelidir. Reflüyü
azaltmak için aşırı yemeden kaçınmalı ve yatmadan birkaç saat önce
beslenmemelisiniz. Mide asidini azaltan ilaçlardan fayda görenler bu tür
ilaçlardan da destek alabilirler.
Mide fıtığı ameliyatına karar
vermeden önce mutlaka yemek borusu ve mide endoskopi yardımı ile kontrol
edilmelidir. Yemek borusunun mide ile birleştiği yerde kızarıklık ve ülserler
reflü kanıtıdır. Endoskopi kontrolünde mide fıtığının boyutu da kolaylıkla
tespit edilebilir. İlaç desteği ve beslenme kontrolüne rağmen reflü şikayetleri
devam eden ve bu yüzden yaşam kaliteleri bozulan kişilere mide fıtığı ameliyatı
planlanmalıdır.l
Mide fıtığı ameliyatı laparoskopik cerrahi
yani kapalı yöntemle yapılmalıdır. Ameliyat kamera eşliğinde dört beş adet 5mm
ila 10mm arasındaki küçük kesilerden gerçekleştirilir. Ameliyat esnasında göğüs
boşluğuna doğru fıtıklaşan mide karın içine doğru çekilir ve diafragma
gevşekliği güçlendirilir. Daha sonra midenin en geniş yeri olan fundus kısmı
yemek borusunun etrafına bir manşon gibi sarılarak mide içeriğinin yemek
borusuna geri kaçışı engellenir. Bu ameliyata “nissen fundoplikasyon” ismi
verilir. Nissen fundoplikasyon ameliyatı hem mide fıtığının tamiri hem de reflünün
engellenmesi için oldukça etkin bir ameliyat yöntemidir.
Mide fıtığı yüzünden kanser meydana gelmez. Ancak mide fıtığı ile birlikte reflü varsa yemek borusunun mide ile birleştiği yerde uzun dönemde kanser oluşma riski oluşur. Bu yüzden mide fıtığı ile birlikte reflü durumu varsa mutlaka tedavisi yapılmalıdır.
Mide fıtığı her yaşta ve her iki cinsiyette görülebilir. Ancak mide fıtığı yaşlılarda, ağır işler yapanlarda, kilolularda, sürekli kabızlık sorunu yaşayanlarda, kronik öksürüğü olanlarda daha sık görülür.
Mide fıtığı ile birlikte reflü yoksa genellikle ağrı olmaz. Ancak büyük mide fıtıkları gaz sıkışması ve midenin fıtıklaşan kısmının sıkışması durumunda ağrı olabilir.
Mide fıtığı ameliyatından sonra ağır işle yapanlarda, kilo alanlarda, sigara içenlerde, kabızlık ve sürekli öksürük durumunda mide fıtığı tekrara edebilir.
Mide fıtığı ameliyatından sonra gevşek olan yemek borusu mide bağlantısı bir manşon gibi sarıldığı için ilk zamanlarda katı besinleri yutarken zorlanma olabilir. Uygun şekilde yapılan ameliyatlarda ise bu sorun zaman içinde kaybolur.
Mide fıtığı ameliyatından sonra reflüyü de engellemek için midenin en geniş yeri yemek borusunun karın içindeki bölümüne bir manşon gibi sarıldığı için mide hacmi eskisine göre önemli oranda azalır. Dolayısıyla mide küçüldüğü için eski porsiyon miktarlarında yiyecek tüketilemez. Eski alışkanlıkla fazla yendiği zaman aşırı şişkinlik ağrı ve kusma olabilir. Bu yüzden mide fıtığı ameliyatı olanlar başlangıçta oldukça küçük porsiyonlar tüketmelidirler.
Mide fıtığı ameliyatından sonra mide hacmi önemli oranda küçüldüğü için az yiyecekle erken doyma hissedilir. Bu durum günlük daha az miktarda kalori alımına ve kilo vermeye yol açar. Genel olarak mide fıtığı ameliyatı olanlar toplam ağırlıklarının %15-20’sini verirler.
Genellikle bir gece hastanede kaldıktan sonra hastalar taburcu edilebilir. İlk haftalar ağırlık kaldırmaktan kaçınılmalıdır.
Masa başı işler yapanlar birkaç gün içinde işe dönebilirler. Ağır işlerde çalışanlar ise en az 3-4 hafta sonra temkinli şekilde çalışmalıdırlar.
Fiyatlar cerrahın deneyimine ve ameliyatın yapılacağı hastaneye göre değişir.
